કોંગ્રેસના મહાસચિવ પ્રિયંકા ગાંધીએ વાયનાડ સંસદીય બેઠક પરની પેટાચૂંટણીમાં શાનદાર જીત નોંધાવીને પોતાની ચૂંટણીની રાજનીતિની શરૂઆત કરી છે. તેમણે સીપીઆઈના સત્યન મોકેરીને 4 લાખ, 10 હજારથી વધુ મતોથી હરાવ્યા હતા. પ્રિયંકા ગાંધીની રાજકીય કારકિર્દીની આ પ્રથમ ચૂંટણી હતી.

રાહુલ ગાંધીએ 2019માં વાયનાડ બેઠક પર 4,31,770 મતોથી અને 2024માં 3,64,422 મતોના માર્જિનથી જીત મેળવી હતી. 2024ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં તેમણે વાયનાડ અને રાયબરેલી બંને બેઠકો જીતી હતી. રાહુલ ગાંધીએ આ વર્ષની શરૂઆતમાં વાયનાડ બેઠક ખાલી કરી હતી કારણ કે તેમણે રાયબરેલીથી સાંસદ રહેવાનું નક્કી કર્યું હતું. પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રા ચૂંટણીના રાજકારણમાં પ્રવેશનાર નેહરુ-ગાંધી પરિવારના 10મા સભ્ય છે.

પ્રિયંકા પહેલા જવાહરલાલ નેહરુ, ઈન્દિરા ગાંધી, ફિરોઝ ગાંધી, સંજય ગાંધી, રાજીવ ગાંધી, સોનિયા ગાંધી, મેનકા ગાંધી, વરુણ ગાંધી અને રાહુલ ગાંધી ગાંધી પરિવારમાંથી રાજકારણમાં આવ્યા છે. પ્રિયંકા ગાંધી હવે પોતાના રાજકારણની શરૂઆત દેશના દક્ષિણ ભાગથી કરશે. તેઓ તેમના દાદી અને દેશના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ઈન્દિરા ગાંધી, માતા સોનિયા ગાંધી અને કાકી મેનકા ગાંધી પછી લોકસભા સાંસદ તરીકે ચૂંટાયેલી ચોથી મહિલા સભ્ય છે.

દેશના પ્રથમ અને સૌથી લાંબા સમય સુધી સેવા આપનાર રાજનેતા જવાહરલાલ 1912માં રાજકારણમાં સક્રિય થયા હતા, પરંતુ આઝાદી પછી પહેલીવાર લોકસભાની ચૂંટણી લડ્યા હતા. તેઓ 15 ઓગસ્ટ, 1947 થી 27 મે, 1964 સુધી 16 વર્ષ સુધી વડાપ્રધાન રહ્યા હતા.

ઈન્દિરા ગાંધીએ કોંગ્રેસની સેન્ટ્રલ વર્કિંગ કમિટીના સભ્ય તરીકે રાજકારણની શરૂઆત કરી હતી. પરંતુ તેમણે ઉત્તર પ્રદેશની રાયબરેલી બેઠક પરથી 1967માં પિતાના અવસાન બાદ પ્રથમ ચૂંટણી લડી હતી. ઈન્દિરા ગાંધી 1966-77 અને 1980 થી 1984 સુધી દેશના વડાપ્રધાન હતા. વિપક્ષી નેતાઓની હિલચાલને રોકવા માટે ઈન્દિરા ગાંધીએ તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન લાદેલી ઈમરજન્સીની આજે પણ ટીકા થઈ રહી છે.

ઈન્દિરા ગાંધીના પતિ ફિરોઝ ગાંધી દેશની સ્વતંત્રતા ચળવળમાં ખૂબ સક્રિય હતા. દેશની આઝાદી પછી યોજાયેલી પ્રથમ લોકસભા ચૂંટણીમાં તેઓ પ્રતાપગઢ-રાયબરેલી બેઠક પરથી કોંગ્રેસની ટિકિટ પર ચૂંટણી લડ્યા હતા અને જીત્યા હતા. આ પછી તેમણે વર્ષ 1957માં યુપીના રાયબરેલીથી ચૂંટણી લડી હતી.

ઇન્દિરા ગાંધીના નાના પુત્ર સંજય ગાંધીને તેમની યુવાનીથી જ રાજકારણમાં રસ હતો અને તેઓ વિદેશથી પાછા ફર્યા બાદ રાજકારણમાં સક્રિય થયા હતા. તેમણે 1977માં યુપીના અમેઠીથી લોકસભાની ચૂંટણી લડી હતી, જે કટોકટી પછીની પ્રથમ ચૂંટણી હતી. આ ચૂંટણીમાં તેઓ ખરાબ રીતે હારી ગયા હતા. જો કે, 1980માં યોજાયેલી લોકસભાની ચૂંટણીમાં તેઓ ફરીથી અમેઠીમાંથી ચૂંટણી લડ્યા અને જીત્યા. પરંતુ 23 જૂન 1980ના રોજ વિમાન દુર્ઘટનામાં તેમનું અવસાન થયું.

દેશના પૂર્વ વડાપ્રધાન રાજીવ ગાંધીએ તેમના નાના ભાઈ સંજય ગાંધીના અવસાન બાદ 1981માં અમેઠી પેટાચૂંટણી જીતીને તેમની રાજકીય કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી, પરંતુ બાદમાં તેમણે ઈન્દિરા ગાંધીની હત્યા બાદ 1984માં વડાપ્રધાન તરીકે શપથ લીધા હતા. સ્વીકારવામાં આવ્યો હતો. તે જ સમયે, ઈન્દિરા ગાંધીની હત્યા પછી, કોંગ્રેસે દેશમાં યોજાયેલી સામાન્ય ચૂંટણીઓમાં તેમના નેતૃત્વમાં જંગી બહુમતી મેળવી, જે આજે પણ એક રેકોર્ડ છે. જો કે, 1991માં સામાન્ય ચૂંટણી માટે પ્રચાર કરતી વખતે તમિલનાડુના શ્રીપેરુમ્બુદુરમાં તેમની હત્યા કરવામાં આવી હતી.

મેનકા ગાંધીએ 1984ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં પોતાની પાર્ટી બનાવીને પોતાની રાજકીય કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. 1984ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં તેઓ સંજય ગાંધીના મતવિસ્તાર અમેઠીમાંથી ચૂંટણી લડ્યા હતા. બાદમાં તેમણે 1989માં યુપીના પીલીભીતમાંથી ચૂંટણી લડી હતી.

સોનિયા ગાંધીએ તેમના પતિ રાજીવ ગાંધીની હત્યાના ઘણા વર્ષો પછી રાજકારણમાં પ્રવેશ કર્યો અને 1997માં કોંગ્રેસનું પ્રાથમિક સભ્યપદ લીધું. આ પછી, વર્ષ 1998 માં, તેઓ કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ તરીકે ચૂંટાયા. તેમણે 1999માં કોંગ્રેસનો ગઢ ગણાતી અમેઠી લોકસભા બેઠક પરથી તેમની પ્રથમ ચૂંટણી લડી હતી. અમેઠી પછી, તેમણે 2004માં અમેઠી બેઠક છોડી અને રાયબરેલીથી ચૂંટણી લડી. તે આ સીટ પરથી 2024 સુધી સંસદમાં રહી છે.

ગાંધી પરિવારના સભ્ય અને સંજય ગાંધીના પુત્ર વરુણ ગાંધીએ વર્ષ 2004માં પોતાની રાજકીય કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. તેઓ વર્ષ 2004માં પીલીભીત લોકસભા સીટ પરથી ચૂંટણી લડ્યા હતા અને જીત્યા હતા. આ પછી તેઓ યુપીની સુલતાનપુર લોકસભા સીટથી ચૂંટણી જીતીને સંસદ ભવન પહોંચ્યા હતા. ભાજપે 2024ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં સુલતાનપુરથી તેમની ટિકિટ રદ કરી હતી.

રાહુલ ગાંધીએ કોંગ્રેસની પરંપરાગત બેઠક અમેઠીથી 2004માં તેમની પ્રથમ ચૂંટણી લડી હતી. તેઓ ત્રણ વખત આ બેઠક પરથી સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા હતા, પરંતુ 2019ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં ભાજપના ઉમેદવાર સ્મૃતિ ઈરાની સામે હારી ગયા હતા. 2019 માં તેઓ અમેઠી અને વાયનાડથી ચૂંટણી લડ્યા હતા, તેઓ અમેઠીથી હારી ગયા હતા, પરંતુ વાયનાડમાંથી રેકોર્ડ મતોથી જીત્યા હતા. 2024ની સામાન્ય ચૂંટણીમાં, રાહુલ ગાંધીએ યુપીની રાયબરેલી અને વાયનાડ લોકસભા બેઠકો પરથી ચૂંટણી લડી હતી અને બંને બેઠકો જીતી હતી. હાલમાં તેઓ લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા છે.